شوكران الماء

به فارسى «شوكران آبى» و در كتب طب سنتى با نامهاى «شوكران الماء» ، «فلاندرى» ، «رازيانۀ آبى» و «باديان آبى» آمده است. به فرانسوى Phellandrie و Fenouillet و Fenouil d?eau و Cigue d?eau و به انگليسى Drop wort وWater hemlock و Horse bane «قاتل الفرس» گفته مى‌شود. گياهى است سمّى از خانوادۀ Umbelliferae نام علمى آنOenanthe aquaticum) L. (Poir. و مترادف آن Phellandrium aquaticum L. مى‌باشد. در برخى مدارك نام اصلى گياه Phellandrium aquaticum آورده شده است. ]Larousse agricile[ .

مشخصات

گياهى است چندساله و علفى. ساقه آن استوانه‌اى و توخالى و مخطط به بلندى تا  ٢  متر است. برگهاى آن سبز تيره با بريدگى زياد و خيلى ظريف مى‌باشد. گلهاى آن سفيد در گروه‌هاى كوچك مجتمع به صورت چتر در انتهاى ساقۀ گل‌دهنده ظاهر مى‌شوند.

بيخ يا سوش زيرزمينى گياه متورم و سفيدرنگ پوشيده از ريشه‌هاى دراز، ميوۀ آن تخم‌مرغى است اين گياه سمّى است ولى بيشتر براى حيوانات بخصوص اسب مسموميت ايجاد مى‌كند.

اين گياه در اراضى مردابى و آبهاى راكد و كنار نهرها خوب رشد مى‌كند. در اروپا، آسيا و ايران مى‌رويد. در ايران در شمال ايران بين رشت و لاهيجان در مردابها و كنار آب‌بندها به‌طور خودرو مى‌رويد.

تركيبات شيميايى

از نظر تركيبات شيميايى برخى از دانشمندان وجود مادۀ فلاندرين ^١را در ميوۀ گياه تأييد نموده‌اند ولى همه در اين امر متفق القول نيستند و عده‌اى از جمله تلونگ ^٢منكر وجود اين ماده در ميوۀ گياه هستند. به علاوه در ميوۀ گياه وجود رزين، صمغ، مواد چرب و مانان ^٣و اسانسى داراى فلاندرن ^۴راست تأييد شده است.

توضيح: فلاندرن راست معمولا در اسانس رازيانه وجود دارد به همين دليل بوى اين گياه شبيه رازيانه است. 

خواص-كاربرد

ميوۀ شوكران آبى يا فلاندرى اشتهاآور است و مدّر، قاعده‌آور و معرّق مى‌باشد و در موارد سل و برونشيت از آن استفاده مى‌كنند. معمولا  ١٠ - ۵  گرم ميوۀ آن را در  ١٠٠٠  گرم آب جوش دم مى‌كنند و صاف‌كرده را  ۶  دفعه در عرض  ٢۴  ساعت مى‌خورند. براى برونشيتهاى مزمن، سياه‌سرفه، تسكين سرفه مسلولين و آسم اثر محسوس دارد.

گرد ميوه فلاندرى: مقدار خوراك از گرد ميوۀ خشك فلاندرى  ٢ - ١  گرم است.

ممكن است اين گرد را در مغز نان بگذارند و بخورند و يا با عسل و يا با شربت ساده مخلوط نموده  ۵ - ۴  دفعه در روز بخورند.

معجون فلاندرى: ٢ - ١  گرد ميوۀ فلاندرى را در مقدار كافى شربت ساده ريخته و صبح و عصر بياشامند. ساندراس از دانشمندان قديم طب سنتى معتقد بوده است كه اگر مسلول هشت روز از اين معجون بخورد احساس بهبودى مى‌كند و مشاهده مى‌شود كه اخلاط سينه كم شده، خروج آن آسان گشته، تب كاهش يافته و يا به كلى قطع شده، اشتها برگشته و خواب برقرار مى‌شود و عموما در نزله‌ها و زكامهاى مزمن و برونشيت آن را منظما استعمال مى‌كنند، تخفيف كلى مى‌دهد.

گرد مخلوط فلاندرى: لاكتوز يا قند شير كوبيده و نرم شده  ۶٠  گرم، صمغ عربى كوبيده و نرم شده  ٣٠  گرم خصية الثعلب كوبيده و نرم  ٣٠  گرم و ميوۀ فلاندرى كوبيده  ۵  گرم. اينها را مخلوط كرده  ۴ - ٣  دفعه در روز يك قاشق چاى‌خورى آن را در قدرى شربت قند مخلوط كرده و بخورند در رفع زكام، ناراحتى ريه و سل مفيد است.

توضيح: منظور از خصية الثعلب Orchis است كه شرح آن در بخش خاصى در  آمده است.