نارگيل

در كتب طب سنتى با نامهاى «نارجيل» ، «جوز هندى» ، «گوز هندى» و «رانج» نام برده شده است. به فرانسوى Noix de coco و Coco و به انگليسى Coco-Nut مى‌نامند. ميوۀ درختى است كه درخت آن را به فرانسوى Cocotier و به انگليسى Coco-nut palm و Coco nut tree گويند. گياهى است از خانوادۀ Palmaceae ، نام علمى آن Cocos nucifera L. مى‌باشد.

مشخصات

درختى است بزرگ به بلندى  ٢۵ - ٢٠  متر، قطر تنۀ آن تا يك متر مى‌رسد، تنۀ آن راست، قائم كه روى آن آثار برگهاى ريخته‌شده ديده مى‌شود. در انتهاى تنۀ درخت معمولا تعدادى در حدود  ١۵ - ١٢  برگ درخت ديده مى‌شود. برگ آن بزرگ به طول  ۵ - ۴  متر و مركب از تعداد زيادى برگچه باريك دراز است، طول هر برگچه تا يك متر مى‌رسد. رنگ آنها سبز روشن است و جوانۀ انتهايى درخت مانند ساير پالمها منبع مواد غذايى است كه به مصرف خوراك بوميان مى‌رسد و آن را به فرانسوى ) Chou palmist( مى‌نامند.

درخت نارگيل در حدود سال پنجم شروع به گل دادن مى‌نمايد. گلها نر و ماده و در يك مجموعۀ گل قرار دارند. ميوۀ نارگيل معمولا از سال ششم ظاهر مى‌شود. ميوه‌ها به صورت خوشه، شامل چندين نارگيل با اندازه‌هاى مختلف در هر درخت وجود دارد. ميوۀ نارگيل كروى‌شكل به ابعاد سر انسان بعضى كوچكتر و بعضى بزرگتر و از چند قسمت تشكيل شده است. قسمت خارجى آن ضخيم و سفت متشكل از الياف نباتى و داخل آن صاف، ليز استخوانى و خيلى سخت است به علاوه قسمت خارجى يا پوستۀ خارجى با خطوط برجسته‌اى از طرف طول ميوه به سه قسمت تقسيم شده است و در قاعدۀ نارگيل سه محل سوراخ ديده مى‌شود. اين پوشش سخت كه شكسته شود در داخل آن دانۀ اصلى نارگيل ديده مى‌شود كه سفيدرنگ است و از مادۀ آلبومن روغنى ^١سفيد تشكيل شده و در وسط آن حفره‌اى است كه محتوى مايع سفيدرنگ خوش طعمى است كه به شير نارگيل يا آب نارگيل معروف است. شير نارگيل در ميوه‌هاى نارس خيلى زياد است و به تدريج كه ميوه به مرحلۀ رسيدگى كامل مى‌رسد، مقدار اين شير كمتر مى‌شود و مقدار شير داخل نارگيل را مى‌توان از تغيير رنگ پوستۀ خارجى آن تخمين زد.

يك درخت نارگيل بارور در حدود  ۶٠ - ۵٠  عدد نارگيل در سال مى‌دهد كه در هكتار در حدود  ۶ - ۵  هزار عدد مى‌شود. از اين محصول ميوه در حدود يك تن دانۀ نارگيل كه در تجارت به كوپرا ^٢معروف است به دست مى‌آيد.

به‌طور متوسط در حدود  ۶٠  درصد كوپرا را مواد چرب يا روغن يا كرۀ نارگيل تشكيل مى‌دهد كه از آن مى‌گيرند و در بازار مى‌فروشند. تكثير نارگيل خيلى ساده از طريق كشت تخم آن انجام مى‌گيرد كه در خزانه كاشته مى‌شود و پس از  ۵ - ۴  ماه گياه جوان نارگيل ظاهر مى‌شود، پس از يك سال آن را به محل اصلى با فواصل  ١٠ * ١٠  متر منتقل مى‌كنند. البته خاك غنى و آماده‌شده لازم دارد.

درخت نارگيل مخصوص مناطق حاره است. در سيلان، هندوستان، فيليپين، كالدونى جديد، هندوچين و ساير مناطق حاره انتشار دارد. در ايران از خارج وارد شده و در چاه‌بهار چند درخت كاشته شده است.

تركيبات شيميايى

از نظر تركيبات شيميايى نارگيل داراى آنزيم، انورتين، اكسيداز و كاتالاز ^٣مى‌باشد.

در شير آن اسيدهاى آمينه هيستيدين، آرژينين ^١، ليزين، تايروزين، تريپتوفان، پرولين ^٢، لوسين ^٣و آلانين ^۴مشخص گرديده است. روغن آنكه در حدود  ٧۵ - ۵٧  درصد گوشت آن را تشكيل مى‌دهد، شامل لوريك اسيد ^۵، ميريستيك اسيد، اسيدهاى چرب ديگر، فيتوسترول و اسكوالن ^۶مى‌باشد و به علاوه يك مانان از دانۀ نارگيل گرفته و يك گالاكتومانان ^٧محلول در آب نيز در آن يافت مى‌شود ]G. I. M. P[ .

در گزارش مطالعات ديگرى دربارۀ تركيبات شيميايى نارگيل چنين آمده است:

در نارگيل روغن ثابت و اسانس روغنى فرّار و موم كه شامل ميريسيل‌استر از سروتيك اسيد ^٨است وجود دارد [تانچيكو]. در گوشت يا در پولپ آن پروتئين و ويتامينهاى B، A و C و نونيل الكل ^٩، متيل هپتيل‌كتون ^١٠، متيل اندسيل كتون ^١١، كاپرونيك‌اسيد ^١٢، دسيليك اسيد ^١٣، كاپريليك اسيد ^١۴، لوريك اسيد و ميريستيك اسيد و همچنين لتيسين ^١۵، استيگماسترين ^١۶، فيتوسترين ^١٧، كولين، گلوبولين ^١٨و گالاكتو آرابان ^١٩و گالاكتومانان يافت مى‌شود. در آب نارگيل يا شير نارگيل آب، پروتئين، خاكستر، ساكاروز، اكسيداز، كاتالاز و دياستاز ^٢٠وجود دارد [والنزوئلا].

در هريك صد گرم گوشت يا پولپ نارگيل تازه مواد زير وجود دارد:

آب  ٩ / ۵٠  گرم، پروتئين  ۵ / ٣  گرم، مواد چرب  ٣۵  گرم، هيدراتهاى كربن  ٩  گرم، كلسيم  ١٣  ميلى‌گرم، فسفر  ٩۵  ميلى‌گرم، آهن  ٧ / ١  ميلى‌گرم، سديم  ٢٣  ميلى‌گرم، پتاسيم  ٢۵۶  ميلى‌گرم، تيامين  ٠۵ / ٠  ميلى‌گرم، رايبوفلاوين  ٠٢ / ٠  ميلى‌گرم، و ويتامين C 3 ميلى‌گرم.

در هريك صد گرم گوشت خشك نارگيل مواد زير وجود دارد:

آب  ۵ / ٣  گرم، پروتئين  ٢ / ٧  گرم، مواد چرب  ۶۵  گرم، هيدراتهاى كربن  ٢٣  گرم، كلسيم  ٢۶  ميلى‌گرم، آهن  ٣ / ٣  ميلى‌گرم، پتاسيم  ۵٨٨  ميلى‌گرم، ويتامين A صفر، تيامين  ٠۶ / ٠  ميلى‌گرم، رايبوفلاوين  ٠۴ / ٠  ميلى‌گرم، نياسين  ۶ / ٠  ميلى‌گرم، ويتامين C صفر و فسفر 187 ميلى‌گرم.

در هريك صد گرم شير نارگيل مواد زير وجود دارد:

آب  ۶۵  گرم، پروتئين  ٢ / ٣  گرم، مواد چربى  ٢۵  گرم، هيدراتهاى كربن  ۵  گرم، كلسيم  ١۶  ميلى‌گرم، فسفر  ١٠٠  ميلى‌گرم، آهن  ۶ / ١  ميلى‌گرم، تيامين  ٠٣ / ٠  ميلى‌گرم، رايبوفلاوين مقدار جزئى، نياسين  ٨ / ٠  ميلى‌گرم و ويتامين C 2 ميلى‌گرم.

خواص-كاربرد

طبق نظر حكماى طب سنتى مغز يا گوشت نارگيل تازه، گرم و خشك است و طبيعت خشك‌شدۀ آن گرمتر و خشك‌تر است. طبيعت شير آن كمى گرم و مرطوب است و در مورد خواص آن معتقدند كه حرارت غريزى را افزايش مى‌دهد و چاق‌كنندۀ بدن است. مواد سرد بلغمى و سوداوى را دفع مى‌كند و براى بيمارى‌هاى ناشى از آنها مانند سستى بدن، فلج، جنون، ماليخوليا و امثال آنها و خوشبويى دهان مفيد است. براى ضعف كبد و زخمهاى داخلى، بواسير، ازدياد اسپرم، گرم كردن كليه، درد كمر سرد، ازدياد ترشح ادرار، سردى مثانه و درد مثانه بسيار مفيد است. خوردن آن با شكر مولد خون صالح و نيرودهنده مى‌باشد. خوردن گوشت سفيد آن موجب گرفتگى مجارى مى‌شود و ديرهضم است و خلط غليظ توليد مى‌كند. از اين نظر بايد با شكر خورده شود. در سردمزاجان و پيران از اين نظر اشكالى ندارد و مى‌توانند بدون شكر نيز بخورند. گرم‌مزاجان بايد با ميوه‌هاى ترش و ليمو و هندوانه بخورند. مقدار خوراك از گوشت سفيد آن  ١۴  گرم و از شير آن تا  ١٠٠  گرم است.

اگر آن را با سركه بخورند يعنى ترشى نارگيل، گوشت سفيد آن كمى گرم و خشك است و خواص آن مسهل است. و خوردن آن براى اخراج اقسام كرم معده و روده و كرم كدو مفيد است و براى تقويت هاضمه نيز نافع است. خاكستر پوست آن اگر به دندانها ماليده شود موجب جلاى دندانها مى‌شود. روغن گوشت سفيد آن براى تقويت فهم، حافظه و توليد چربى كليه، رفع درد مثانه، تحليل باد و گاز، اخراج كرم روده، كرم كدو، كاهش درد كمر، بواسير و تحريك نيروى جنسى مفيد است.

در كتب طب سنتى حكماى مشرق زمين كه در امريكا منتشر شده است اشاره دارد كه در مناطق مختلف خاور آسيا نظريات مختلفى در مورد خواص نارگيل ذكر شده است. در چين پوست ريشۀ آن را قابض مى‌دانند و بندآورندۀ خون و براى معالجۀ خونريزى به كار مى‌برند [استوارت]. در اندونزى ريشۀ آن را ضد تب و مدر مى‌دانند و براى معالجه و قطع ترشحات سوزاكى مهبل و مجارى ادرار يا بلنوره‌آ ^١و ناراحتى‌هاى كبد استعمال مى‌شود، چه در مواردى كه بيمار مبتلا به يرقان باشد و چه در مواردى كه مبتلا به يرقان نباشد و در جوشانده‌اى مخلوط با چند ريشۀ ديگر براى معالجۀ برونشيت خورده مى‌شود [مى‌نات*و پتلو*]. در شبه‌جزيرۀ مالايا از له‌شدۀ ريشۀ آن ضمادى براى معالجۀ بيمارى‌هاى آميزشى درست مى‌كنند [بركيل و هانيف**]. در اندونزى از دم‌كردۀ آن براى معالجۀ اسهال خونى استفاده مى‌شود و اگر پس از يك هفته مؤثر واقع نشد، داروى ديگرى مصرف مى‌نمايند [رورداوهين**]. در هند و چين از هستۀ آن به عنوان يك مادۀ غذايى استفاده مى‌كنند، و ضمنا در محلولهايى براى معالجۀ بيمارى‌هاى پوستى و در زخم باز و زخم بينى مصرف مى‌كنند [مى‌نات*]. در شبه‌جزيرۀ مالايا از برگ سنا و شير نارگيل جوان به عنوان مدر و براى دفع سنگ كليه استفاده مى‌شود [ريدلى].

شير آن ملين است و درعين‌حال ضد اسهال نيز مى‌باشد. گر شير با فشار از گوشت آن گرفته شود مسهل است، براى بيمارى‌هاى خروج خون از ريه، استفراغ خونى، تجمع مايع در بافتهاى بدن و تبهاى تاولى مفيد است و در سرتاسر مالايا به عنوان ضد سم استعمال مى‌شود [بركيل*]. در جاوه اين‌طور مشهور است كه شير نارگيل بارورى انسان را كاهش مى‌دهد به همين علت مردم از خوردن آن احتراز دارند [لسلو و هنشا*]. خاكستر پوست نارگيل با شراب براى معالجۀ مراحل مخصوصى از سيفيليس مؤثر است [استوارت]، زغال آن مادۀ جذب‌كنندۀ خوبى است. در جنگ جهانى اول از اين زغال براى جذب گاز از ماسكهاى گاز استفاده مى‌كردند و خيلى مورد توجه بود [بركيل*]. روغن خالصى كه از تقطير گوشت آن به دست مى‌آيد، براى معالجۀ بيمارى‌هاى دندان [پتلو*]و بيمارى‌هاى پوست [گررو*]بسيار مفيد است. در عين حال به عنوان ظرف براى مخلوط كردن ساير داروها كه مانند روغن ماليده مى‌شوند به كار مى‌رود ]M. P. E. SE. A[ .

[بركيل*]مى‌نويسد در مورد نارگيل خواص بى‌شمار ديگرى كه جنبۀ خرافات به خود گرفته بين مردم بومى مناطق نارگيل‌خيز گفته مى‌شود كه اساس صحيح علمى ندارد.