باديان كوهى

گياهى است از خانوادۀ چتريان Umbelliferae ، نام علمى آن Prangos pubularia Lindl. مى‌باشد. به هندى و پشتو «فطراساليون» گفته مى‌شود و «فطراساليون» نامى است كه در كتب طب سنتى ايران براى نوعى از كرفس معروف به «كرفس صخرى» ، «مخزن» و يا «كرفس جبلى» ، «تحفه» گفته مى‌شود.

مشخصات

گياهى است علفى بلندى آن  ۵ / ١ - ٢٠ / ١  متر. برگهاى آن بزرگ به طول  ۵٠ - ٣٠  سانتى‌متر كه داراى تقسيمات مكرر است و به تقسيمات باريك منتهى مى‌شود. گلهاى آن زردرنگ، ميوۀ آن خميدۀ كوتاه داراى بالهاى كوچك و موجدار كه در آن تخمهاى آن قرار دارند.

اين گياه در هندوستان، كشمير، افغانستان و ايران مى‌رويد. در ايران در جاهاى سايه‌دار بادقيس ديده مى‌شود.

تركيبات شيميايى

از نظر تركيبات شيميايى در ميوۀ گياه اسانس معطر و آلكالوئيد و والريك اسيد استر ^١يافت مى‌شود. در گياه تازه در حدود  ٢  درصد اسانس وجود دارد كه اين اسانس شامل  ۴٨  درصد ميرسن ^١، ۴  درصد آلفاپينن، مقدار كمى كامفن و بورنئول، ۵ / ١٧  درصد دى‌هايدروكومينول ^٢به شكل آزاد يا به شكل استات، مقدار كمى آلدئيد و  ٢٨  درصد باقيمانده مواد رزينى مى‌باشد.

در گزارش ديگرى آمده است كه از ريشۀ آن كومارين گرفته مى‌شود كه شامل:

 ۶ / ٣  درصد اوستول ^٣، ٨ / ٠  درصد پوسدانين ^۴،3 درصد اوكسى‌پوسدانين ^۵،  ١  درصد آوى‌پرين ^۶و  ۴ / ٠  درصد كومالين ^٧است.

در چتر گلهاى آن  ١٨ / ٠  درصد اوستول، ٠٢ / ٠  درصد ايزوايمپراتورين ^٨، 05/0 درصد ايمپراتورين ^٩، ٣٢ / ٠  درصد برگاپتن و  ١٨ / ٠  درصد هراكلنين ^١٠وجود دارد.

خواص-كاربرد

ميوۀ گياه محرك، بادشكن، مقوى معده، مدر و قاعده‌آور است. خروج جنين را تحريك و تسريع مى‌كند. دانه‌هاى گياه مقوى معده و محرك نيروى جنسى است.

ريشۀ آن براى رفع خارش و به عنوان مدر و قاعده‌آور مصرف مى‌شود. از نظر طبيعت گرم‌كننده مى‌باشد.

گونه‌هاى متعدد ديگرى از اين گياه در مناطق مختلف ايران مى‌رويند كه چون در ليست گياهان دارويى جاى ندارند از ذكر آنها خوددارى مى‌شود.