آخرین مطالب
امکانات وب
به فارسى و در كتبطب سنتى با نامهاى «شب‌بو» و «شب‌بو زرد» و «خيرى» و «خيرى اصفر» و به عربى آن «منثورالصفر» نامبرده مى‌شود. به فرانسوى Giroflee jaune و Giroflee des murailles و به انگليسى Cheiranthus و يا Gillyflower و يا Gilliflower و True wall flower گفته مى‌شود. گياهى است از خانوادۀ Cruciferae نام علمى آن Cheiranthuscheiri L. مى‌باشد.
مشخصات
شب‌بوى زرد گياهىاست دوساله و چندساله، ساقۀ آن به‌طور قائم به بلندى ۶٠ - ٢۵ سانتى‌متر با گلهاىزرد مايل به قهوه‌اى يا زرد و خوشه‌اى و معطّر. ميوۀ آن به شكل حقه دراز كه در آن دوعدد تخم قرار دارد. برگهاى آن ساده، باريك، بيضى، دراز، پوشيده از تار و به رنگ سبزغبارى است.
شب‌بو از گلهاى زينتىاست كه معمولا در باغچه كاشته مى‌شود. تكثير آن از طريق كاشت تخم آن و بى‌درنگ پس ازبرداشت تخم در اواخر ارديبهشت يا در اوايل خرداد انجام مى‌گيرد. در هواى آزاد كاشتهمى‌شود و هروقت كه گياه دوبرگه شد آنها را به خزانه برده با فاصله بيشتر مى‌كارند وپس از يك ماه مجددا به محل ديگرى با فاصلۀ بيشتر منتقل مى‌كنند و بالاخره در مهرماهدر گلدان كاشته و به گلخانه مى‌برند.
پس از گذشتن فصلزمستان در اواخر فروردين‌ماه مى‌توان از گلدان خارج كرده در محل اصلى در مزرعه با فواصل ۴٠ سانتى‌متراز هر طرف كاشت. قاعده اين است كه موقع انتقال نهايى نوك ريشه‌هاى نرم را كمى مى‌چينندتا تشكيل ريشه‌هاى قوى تحريك و تسريع شود.
گونه‌هاى مختلف شب‌بوبه‌طور خودرو معمولا در شكاف سنگها و روى ديوارها مى‌رويند ولى معمولا پرورش داده مى‌شوند.اين گياه از اروپا برخاسته و بعدا در انگلستان بومى شده به ساير نقاط عالم براى پرورشوارد شده است. در ايران نيز پرورش داده مى‌شود.
تركيبات شيميايى
در گياه شب‌بو زردآلكالوئيد كيرى‌نين[1]، گلوكوزيدهاىكيرولين [2] ، كيرانتين[3] و اسانسروغنى فرّار يافت مى‌شود. تخم آن داراى در حدود ٢٠ درصد روغنثابت است. اين گياه درعين‌حال كه آثار دارويى شبيه گياه انگشتانه‌اى يا ديژيتاليس[4] دارد داراىخواصى شبيه خواص كينين[5] است. گلهاىآن در حدود ٠۶ %درصد اسانسدارد. از برگهاى آن نيز دو مادۀ كيرانتين و كيرى‌نين جدا شده است. بررسى ديگرى نشانمى‌دهد كه كيرانتين گلى‌كوزيدى است با خواصى شبيه گياه ديژيتاليس و آلكالوئيد كيرى‌نيناز نظر آثار دارويى شبيه كينين است. كيرولين يك گلى‌كوزيد قلبى فعّال و قوى است..]G. I. M. P[از تخم شب‌بو زرد يك گلى‌كوزيد سمّى فعال به نام كيروتوكسين[6]ويك گلى‌كوزيد با اثر كمتر به نام كيروزيد A[7] جدا شدهاست . [S.G. I. M. P ] در گلشب‌بو اسانس و يك مادۀ رنگى و مايروزين[8] و كوئرستين[9] يافت مى‌شود.
خواص-كاربرد
در هند تخم شب‌بورا به عنوان مقوى، مدّر و نرم‌كننده سينه و براى تقويت معده و افزايش نيروى جنسى تجويزمى‌كنند. به علاوه در برونشيتهاى خشك، در موارد تب و همچنين براى تحليل ورم آسيب‌هايىكه به چشم وارد مى‌شود از آن استفاده مى‌كنند. گلهاى شب‌بو زرد، براى تقويت قلب و بهعنوان قاعده‌آور و در موارد فلج و ناتوانى جنسى توصيه مى‌شود. گلبرگهاى خشك شب‌بو زردداروى معطّر و محرّكى مى‌باشد.
شب‌بوى زرد طبق نظرحكماى طب سنتى از نظر طبيعت گرم و خشك است (متوسط) و از نظر خواص معتقدند كه خوردن ١٢ گرم ازآب گياه و يا خوردن ساييدۀ خشك گياه قاعده‌آور است و فاسدكنندۀ جنين و خارج‌كنندۀ جنينمرده و مشيمه مى‌باشد و ماليدن آن به چشم براى سفيدى چشم مفيد است. ماليدن آن براىرفع ورم رحم و مفاصل و تقويت مو مفيد است و اگر با عاقرقرها و تخم گزنه مخلوط و بهكمر ماليده شود براى تقويت نيروى جنسى مفيد است. ضماد برگ پختۀ آن براى رفع دندان‌دردنافع است. شياف آن نيز قاعده‌آور است و براى اخراج جنين مرده و مشيمه مستعمل است. مقدارخوراك آن تا ١۶ گرم است.
توجه: به علت وجودمادۀ سمى كيرانتين كه يك سمّ محرّك قلبى است، خوردن شب‌بو خيلى بايد با احتياط صورتگيرد و قطعا براى موارد خاصى كه لازم مى‌شود، زير نظر و با توصيه پزشك باشد زيرا ممكناست براى بعضى اشخاص ناراحتى‌هايى به وجود آورد.
[1] . Cheirinine
[2] . Cherirolin
[3] . Cheiranthin
[4] . Digitalis
[5] . Quinine
[6] . Cheirotoxin
[7] . Cheiroside A
[8] . Myrosine
[9] . Quercetine
برچسب : نویسنده : فلاحتگر lish بازدید : 389