مشكنباتى

نامهاىمحلى آن در خوزستان عبارت است از «آكاسيا» ، «مشك» و «باور» و به عربى «فتانا» و«شوك الشام» گويند. به فرانسوى به آن Cassie، Acaciade Faese Acacia، odorante و Cassier و به انگليسى ، Spongetree، Popinac، CassiaSweet acacia و Huisache acacia گفته مى‌شود.درختچه‌اى است از خانوادۀ Leguminosae تيرۀ فرعى Mimosaceae نام علمى آنAcacia faesia) L. ( Willd. و در برخى مدارك گياه‌شناسى Acacia Faesiana Willd. و مترادفهاى آن Mimosa scorpioides، Acacia leptophylla DC. ،Acacia adenopa Hook.  Forsk. و Mimosa Faesiana L. مى‌باشد.

مشخصات

گياهمشك يا آكاسياى معطّر درختچه‌اى است خاردار، كوتاه كه بلندى آن تا  ۶  متر مى‌باشد.برگهاى آن مركب زوج و هميشه سبز و ناخزان و گلهاى آن زرد طلايى، بسيار زيبا و خيلىمعطّر است. ميوۀ آن نيام به رنگ قهوه‌اى مانند باقلا كه طول آن  ٧ - ٣  سانتى‌متراست. تكثير آن از طريق كاشت بذر آنكه در اوايل بهار وقتى كه متوسط درجۀ حرارت از  ١۵  درجۀ سانتى‌گرادكمتر نباشد، صورت مى‌گيرد و پس از اينكه گياه جوان حاصل شد آن را به محل اصلى منتقلمى‌كنند و مى‌كارند.

اين درختچه بومىمناطق حارّه هند و گويان است در ايران در خوزستان و  بلوچستان ديده مى‌شود. در خوزستان با نام«آكاسيا» و در برخى نقاط مشك و در بلوچستان با نام باور شناخته مى‌شود.

تركيباتشيميايى

در گلهاى آكاسيااسانس با بوى بسيار مطبوعى وجود دارد و در غلاف ميوۀ آن در حدود  ٢٣  درصد تاننيافت مى‌شود ]G. I. M. P[ . اسانس آن داراىالكل و سسكى‌ترپن  ١ ، فارنزول و. .. مى‌باشد [فوكود]. در گزارش ديگرى آمده است كه در اسانس آكاسياى معطّر مواد اترمتيليك ٢ ، اسيد ساليسيليك ٣ ، الكل بنزيليك ۴ ، آلدئيدبنزيليك  ۵ ، آلدئيد انيسيك ۶ و نوعى ستون ٧ با بوى عطربنفشه وجود دارد.

خواص-كاربرد

از ميوۀ مشك نباتىبه علت مقدار قابل ملاحظه‌اى تانن كه در آن است به عنوان قابض استفاده مى‌شود و ازگلهاى آن به صورت دم‌كرده و از تنطور گل آن به عنوان مسكّن دردهاى عصبى مصرف مى‌شود.در هندوچين معتقدند كه گردۀ لقاح اين گياه كه پخش مى‌شود موجب ناراحتى چشم مى‌گردد.از برگهاى له شدۀ آن به صورت ضماد براى التيام زخم باز و جراحت استفاده مى‌شود [فوكودو كروست و پتلو].

در شبه جزيرۀ مالايااز دم‌كردۀ گلها و برگهاى آن به زائو در دوران پس از زايمان مى‌دهند [گيملت & بركيل].و ريشۀ له شدۀ آن را روى ورمها مى‌اندازند [بركيل & هانيف و بركيل]. در اندونزىاز قسمتهاى مختلف گياه به عنوان قى‌آور مصرف مى‌كنند و مادۀ چسبنده‌اى كه از غلافهاىجوان ميوۀ آن تهيه مى‌شود براى التيام زخمهاى گوشه چشم كاربرد دارد [فيله و فايدهين].در فيليپين از جوشاندۀ قابض پوست آن براى معالجۀ بيرون آمدگى مقعد و قطع ترشحات مفرطسفيد سوزاكى مهبل استفاده مى‌شود. جوشاندۀ برگهاى آن را براى شستن زخمها و جراحتهابه كار مى‌برند.

 ١ ) . Sesquiterpene.

 ٢ ) . Ethermethylique

 ٣ ) . Acidesalicylique

 ۴ ) . Alcoolbenzylique

 ۵ ) . Aldehydebenzylique

 ۶ ) . Aldehydeanisique

 ٧ ) . Ceton