لاواند حقيقي‌ (اسطوخودوس)

نام علمی:Lavandula Vera DC.

از خانواده‌ی نعناعيان‌     Labiatae و از جنس‌ Lavandula

نوعي‌ اسطوخودوس

‌ نام  انگليسي: ‌Rruelavender

نام‌هاي‌ رايج‌: خزامي، لونده‌ اصليه.

لاواند حقيقي‌ داراي‌ بوته‌ی‌كوچك‌ به‌ بلندي‌ تقريباً 50 تا 60 سانتي‌متر است.

برگ‌هايش‌ باريك‌ و سبز مايل‌ به‌ خاكستري، نيزه‌اي، سخت‌ و متقابلند.گل‌ها به ‌رنگ‌ بنفش‌ تيره‌ به‌ صورت‌ سنبله‌ كه‌ در نوك‌ ساقه‌ جمع‌ مي‌شوند وداراي‌ بوي‌ معطّر و دل پذیری هستند. گل‌هاي ‌‌ آن‌ بين‌ ماه‌هاي‌ خرداد تا شهريورماه‌ ظاهر مي‌شوند.

لاواند حقيقي‌ داراي‌ اترهاي‌پروپيونيك، بوتيريك، والرينيك، مقدار كمي ‌لينالول‌ آزاد، اسانس‌ زرد مايل‌ به‌سبز، ژرانيول، اترهاي‌ ليناليل‌ و ژرانيل‌ و پينن‌ است.

قسمت‌هاي مورد استفاده‌‌ی لاواند حقيقي‌ سر شاخه‌هاي‌ گل‌دارو منحصراً گل‌هاي ‌‌آن‌ است‌ كه‌ پس‌ از برداشت‌ در سايه‌ و در حرارت‌ کم‌تر از 35درجه‌ی سانتي‌گراد خشكانده‌ مي‌شود.

خواصّ‌ و اثرات‌ داروئي‌: طبع‌ لاواند گرم‌ و خشك‌ است.

لاواند داراي‌ اثرات‌ مقوّي‌معده‌ و كبد و طحال، مدر، مُعرّق، صفرابر، بادشكن، نيرو دهنده، ضدّ تشنج، ضدّ كرم‌و باكتري‌ كش، باز كننده‌ی گرفتگي‌ها، مُحرّك، مُسكّن، خواب ‌آور و... است.

 لاواند در موارد ضعف‌اعصاب، طپش‌ قلب، لارنژيت، نقرس، رماتيسم، مبتلايان‌ به‌ ناراحتي‌هاي‌ عصبي، سوءهاضمه،درمان‌ كمي‌ اشتها، قولنج‌ها (كوليت)، احتقان‌ها، صرع، اغماء، آب‌ آوردن‌ نسوج، ميگرن،حالت‌ تهوع، اختلالات‌ كبدي‌ و طحال، ترشّحات‌ مهبلي، لرزش، آسم، سرگيجه، نفخ، زردي،گريپ، سياه‌سرفه، سوزاك، لنفاتيسم، لارنژيت، نقرس‌ و گزش‌ جانوران، زخم، ضرب‌ديدگي‌و... به‌ كار مي‌رود.

در استعمال‌ داخلي، دم‌ كرده‌ی 4 تا 5 گرم‌ سر شاخه‌هاي‌ گل‌دار لاوانددر يك‌ ليتر آب‌ جوش‌ را پس‌ از صاف‌ كردن‌ با عسل‌ شيرين‌ كرده‌ و درمواقع‌ ابتلا به‌ زكام، برونشيت، تنگي‌ نفس، گريپ‌ و سياه‌سرفه‌ روزي‌ سه‌ فنجان‌تناول‌ شود. از اين ‌دم‌كرده‌ براي‌ سوءهاضمه، نفخ، دل‌ پيچه، سردردهاي‌ كليفرنه‌يا ميگرن‌ و بي‌اشتهايي‌ توصيه‌ مي‌شود و اگر شب‌ها، قبل‌ از خواب‌ نوشيده‌ شودخواب‌ را آسان ‌مي‌كند.

در استعمال‌ خارجي‌ شياف‌ آن‌ در مهبل‌ جهت‌ پاك‌ كردن‌ و خشك‌ كردن ‌رطوبت‌هاي‌مزمن‌ رحم‌ و خوشبو كردن‌ آن‌ مفيد است.

در استعمال‌ خارجي‌ جوشانده‌هاي‌ گرم‌ لاواند به‌ صورت‌ماليدن‌ آن‌ روي‌ عضو در رفع‌ و كاهش‌ درد و ناراحتي‌هاي‌ رماتيسم، نقرس، خون‌مردگي، و دررفتگي‌ها مفيد است. اين‌ جوشانده‌ براي‌ ضدّ عفوني‌ زخم‌ها نيز به‌ كارمي‌رود.

روغن‌ لاواند 40 گرم‌ گل‌ لاواند را در يك‌ ليتر آب‌به‌ مدّت‌ 15 روز مي‌خيساند از اين‌ خيسانده‌ براي‌ درمان‌ ضرب‌ديدگي‌ و دردهاي‌رماتيسمي‌ بر روي‌ عضو مي‌مالند. اگر چند قطره‌ از اين‌ روغن‌ را روي‌ يك‌ تكه‌قند چكانده‌ بخورند، سردردهاي‌ يك طرفه‌ را برطرف‌ خواهد كرد.

گل‌هاي ‌‌ اسطوخودوس‌ حاوي‌ اسانس‌ فرّار و تانن‌ است‌ و مُسكّن‌اعصاب‌ مركزي‌ و دستگاه‌ تنفس‌ است.

ماميران

نام علمی: Chelidonium Majus L .

خانواده‌ی خشخاش‌Pepareraceae

نام  انگليسي: ‌Celandine , Greater Celandine , Grande Chelioihe

نام‌هاي‌ رايج‌: خليدونيون، حشيشه‌الخطاطيف، ماميران‌ كبير، زرد چوب،عروق‌الصباغين، زرده‌ چاو (فارسي)، بقله‌الخطاطيف، كليدونيون.

ماميران‌ گياهي‌ پايا به‌ارتفاع‌ 30 ـ 100 سانتي‌متر با ريزوم‌ مخلوطي‌ و ستبر است. از تمام‌ قسمت‌هاي گياه‌در موقع‌ شكسته‌ شدن‌ شيرابه‌اي‌ گس‌ به‌ رنگ‌ زرد نارنجي‌ تراوش‌ مي‌شود. ساقه‌هاي‌آن‌ منشعب‌ و كرك دار است. برگ‌ها متناوب، كرك دار و نشانه‌اي‌ است‌ ولي‌ برگ‌هاي‌بالايي‌ منقسم‌ است. رنگ‌ گل‌ها طلائي‌ تا زرد متغير است‌ كه‌ در يك‌ گل‌ آذين‌چتري‌ شكل‌ مجتمع‌ شده‌ و داراي‌ چهار گلبرگ و پرچم‌هاي ‌متعدد است. در بين‌ ماه‌هاي‌ارديبهشت‌ تا خرداد شكوفه‌ مي‌دهد.

ماميران‌ حاوي‌ چندآلكالوئيد كه‌ از لحاظ‌ ساختماني‌ شبيه‌ آلكالوئيدهاي تریاکند. شيرابه‌اي‌ گس، اسيدكليدونيك، يك‌ مادّه‌ی رنگي‌ به ‌نام كليدوكسانيتن، اسانس، املاح‌ فسفات‌هاي‌ کلسیمو منيزيوم‌ و آمونيوم، پروتوپين، هوموكليدونين، موادّ رزيني‌ و پكتيكي‌ و شليدونين‌وجود دارد.

قسمت‌ مورد استفاده‌ی‌ ماميران‌ سرتاسر گیاه، گياه‌ شکوفه دارتازه‌ يا خشك‌ شده، شيرابه‌ی تازه، برگ‌ها، ريشه‌ كه‌ در موقع‌ شكوفه‌ دادن‌گردآوري‌ شده‌ و در سايه‌ يا آفتاب‌ خشكانده‌ مي‌شود.

خواصّ‌ و اثرات‌ دارويي‌: طبع‌ ماميران‌ کبیر گرم و خشك‌ است.

داراي‌ خواصّ‌ مُليّن، ادرار آور، ضدّ تشنّج‌ (آنتي‌ اسپاسموديك)، تصفیهکننده‌ی خون، مسهل، مخدر، پايين‌ آورنده‌ی فشار خون، صفرابر، ضدّ كرم‌ (آلكالوئيد)،آرام ‌بخش، ضدّ سرطان، قرمز کننده‌ی پوست‌ بدن، تاول‌ آور و التيام ‌بخش‌ زخم‌هاي ‌سطحي‌بدن‌ است.

ماميران‌ در موارد توّرم‌غدد داخلي، سرطان‌ معده‌ (شاخه‌ و برگ‌ها)، توّرم‌ چشم، توّرم‌ پلك، آسم‌ واختلالات‌ مربوط‌ به‌ تشنّج‌ ماهيچه‌ها، اضطراب، غُدّه‌ی سرطاني‌ (تزريق‌ زير جلدي)،قولنج‌ (كوليت)، برونشيت، تنظيم‌ قاعدگي، زگيل، جرب، لكه‌ی‌ چشم‌ و ضعف‌ چشمي‌(گرد خشك)، سوداي‌ پوستي، تصلب‌ شرایین و تصلب‌ شرایین مغزي، سنگ‌ كليه، تب‌هاي‌نوبه، زردي، انسداد كيسه‌ی صفرا و غدد لنفاوي، آب‌ آوردن، خفقان‌ صدري، آنژين‌(وپواترين) مصرف‌ مي‌شود. از ماميران‌ در استعمال‌ داخلي‌ به‌ صورت‌ جوشانده‌ی5 تا 30 گرم‌ در هزار برگ‌ خشك‌ شده‌ به ‌مقدار يك‌ فنجان‌ در روز براي‌ درمان‌التهاب‌ كيسه‌ صفرا و دردهاي‌ معدي‌ و تسكين‌ آسم‌ و دم‌ كرده‌ی 3 ـ 2 گرم‌ گرد ماميران‌در يك‌ ليتر آب‌ جوش‌ قبل‌ از خواب‌ براي‌ ضعف‌ قواي‌ دماغي‌ و بي‌خوابي‌ و اضطراب‌و رفع‌ تصلب‌ شرایین مغزي‌ اثرات‌ مفيدي‌ دارد.

هم‌ چنين‌ در رفع‌ تحريكات‌ مغزي‌ مبتلايان‌ به‌ هيستري‌ و اشخاص‌مبتلا به‌ ضعف‌ قواي‌ دماغي‌ كه‌ از بي‌خوابي، اضطراب‌ رنج‌ مي‌برند داروي‌ خوبي‌است. این‌ گیاه داراي‌ اثر ضدّ تشنّج‌ بر روي‌ عضلات‌ صاف‌ (روده، معده‌ و كيسه‌ی‌صفرا) است‌ و روي‌ ماهيچه‌هاي‌ رحم‌ اثر مي‌گذارد.

دم‌ كرده‌ی 20 تا 25 گرم‌ برگ‌ خشك‌ در يك‌ ليتر آب‌ جوش، پس‌ ازگذراندن‌ از صافي‌ براي‌ آرامش‌ اعصاب‌ و مداواي‌ اضطراب‌ و هيجان‌ و برطرف‌ كردن‌بي‌خوابي‌ قبل‌ از هر وعده‌ غذا يك‌ فنجان‌ تناول‌ نمایید.

جوشانده‌ی 10 تا 15 گرم‌ ريشه‌ی‌ ماميران‌ در يك‌ ليتر آب‌ به‌عنوان‌ ادرار آور در مداواي‌ نقرس‌ و آرتروز، چندين‌ بار در روز تناول‌ شود.

در استعمال‌ خارجي‌ 5 گرم‌ شيره‌ی‌ ماميران‌ در 100 گرم‌ آب‌حل‌ كرده‌ از اين ‌لوسيون‌ براي‌ ناراحتي‌هاي‌ چشمي‌ و آماس‌ پلك‌ها توصيه‌ مي‌شود.

جوشانده‌ی برگ‌ يا شيره‌ی تازه‌ به‌ صورت‌ رقيق‌ شده‌ در آب‌ مقطربراي‌ رفع‌ ورم‌ مزمن‌ كره‌ی‌ چشم، اثرات‌ مفيد و خوبي‌ داده‌ است.

شيره‌ی‌ خالص‌ ماميران‌ يا مخلوط‌ در آب‌ و نيز قرار دادن‌ريشه‌ی تازه‌ و له‌ شده‌ی‌ آن ‌روي‌ زخم‌هاي‌ چركين‌ و خنازيري‌ بهبودي‌ و التيام‌در آن‌ها به‌ وجود مي‌آيد و در رفع‌ بيماري‌هاي جلدي‌ نظير سودا مفيد است.