غاسول

به فارسى و در كتب طب سنتى با نامهاى «غاسول» و «صابونى» آمده است. به فرانسوى Saponaire officinale وSavonniere و Herbe ā foulon و Herbe ā savon و به انگليسى Soapwort و Bouncing bet گفته مى‌شود. گياهى است از خانوادۀ Caryophyllaceae نام علمى آن Saponaria officinalis L. و مترادف آن S. vulgaris Pall. و S. hybrida Mill. مى‌باشد.

مشخصات

غاسول گياهى است علفى، چندساله، كوچك كه بلندى آن تا نيم متر است. گلهاى آن به رنگ حنائى يا صورتى است. برگهاى آن متقابل، ساقه آغوش، مثلثى‌شكل و نوك‌تيز و كمى دراز مى‌باشد. ميوۀ آن كپسولى است كه تعداد زيادى دانه به رنگ قرمز در آن قرار دارد. در ساقه زيرزمينى اين گياه در حدود  ٣۵ - ٣٠  درصد مادۀ صابونى يافت مى‌شود.

اين گياه در كنار گودالها و در داخل پرچينها و در مزارع مى‌رويد. در مناطق مختلف اروپا و بخصوص در فرانسه انتشار دارد. در ايران تا به حال شناسايى نشده است. در چين و ژاپن اين گياه به عنوان گياه دارويى مفيدى كاشته و تكثير مى‌شود.

تركيبات شيميايى

از نظر تركيبات شيميايى در برگهاى اين گياه وجود ساپونارين ^١تأييد شده است [كاريونه و كيمورا]. و در ريشۀ آن  ٣۵ - ٣٠  درصد از يك نوع مادۀ صابونى وجود دارد.

خواص-كاربرد

در چين از ريشۀ اين گياه براى معالجۀ سيفيليس و همچنين درمان بيمارى‌هاى مزمن پوستى استفاده مى‌شود [ليو]. سابقا از خيس‌كردۀ ريشۀ گياه يا به عبارت بهتر گرد ريشۀ گياه كه در آب كف مى‌كند براى شستن و پاك كردن چرك لباسهاى برخى پارچه‌هاى ابريشمى و پارچه‌هايى كه با الياف شكننده تهيه مى‌شوند، استفاده مى‌شده است.

در مورد ريشه مناسب است كه از ريشۀ گياه  ۵ - ۴  ساله استفاده شود. اين ريشه نسبتا ضخيم داراى رنگ قهوه‌اى قرمز است و پوست آن به آسانى جدا مى‌شود و پس از مقشه نمودن آن را به قطعات كوچكى خرد كرده، خشك و نگهدارى مى‌نمايند. از نظر دارويى اين ريشه خواصى نظير ريشۀ گونه S. vaccaria دارد و در موارد روماتيسم، نقرس، بيمارى‌هاى پوست و براى رفع كم‌خونى دختران جوان مؤثر است.

براى تهيۀ دم‌كرده يا جوشاندۀ آن  ۴٠ - ٣٠  گرم گرد ريشه را در هزار گرم آب جوش دم كردم و يا مى‌جوشانند هر روز  ٢ - ١  ليوان براى تصفيۀ خون مى‌خورند. ممكن است در مايع جوشانده كمى شكر مخلوط شود. از برگهاى گياه در استعمال داخلى مصرف نمى‌شود.