آقطي Sambucus nigra L . نام علمی تيره پيچ امينالدوله Caprifoliceaeانگليسي Hlder,Elderberry, Commonelder, Black elder.نامهاي رايج: انگور كولي، سبوقه، خمان، خمان كبير، دارگن، تِرْ، خمان اسود،آقطي سياه.خمان كبير درختچهاي است كه ارتفاعش به 6 تا 10 متر ميرسد. پوستشمايل به قهوهاي و زبر است. شاخههاي مغز سفيدرنگ فراواني دارد. برگها بزرگ،تكشانهاي و شامل 5 ـ 7 برگچه دندانهدار، تا حدودي كركدار، بيضوي شكل ونوكتيز است. گلهاي آن سفيد و ريزاند و بوي شيرين دارند و در يك چتر كاذبقرار گرفتهاند. جام گل به پهناي 5 ـ 9 ميليمتر، داراي 5 قسمت و سفيدرنگ است.ميوهها كروي شكل و به قطر 5 ـ 6 ميليمتر به رنگ سياه و شيرة سرخ رنگي دارد.گل تا اواخر بهار، يا اواسط تابستان ظاهر ميشودآقطي حاوي تركيباتي نظير صمغ، روغن معطر، اسانسهاي فرار، موسيلاژ، رزينآلكالوئيدي بهنام سامبوسين و اسيداكساليك و اسيد ماليك، كولين، اسيد تانيك،نوعي ساپونين، اسيد پروسيك، يك هتروزيد مولد اسيد سيانيدريك بهنامسامبونيگرين، يك مادة قرمز رنگ، كمي مادة تلخ، قند و مقدار جزئي نيتراتپتاسيم و تانن ميباشد.قسمت مورد استفادة آقطي پوست داخلي ساقه، برگ و ميوة خشك شده ياتازة و خصوصاً گلهاي آن است. گلها هنگامي كه كاملاً باز است جمعآوري شده و بهسرعت در سايه در حرارتي كمتر از 30 درجه سانتيگراد خشك كرد.خواص و اثرات دارويي : طبع آقطي سرد و خشك است. آقطي از نظر دارويي داراي خواص ادرار آور، شادابكننده، معرق، ملين،قيآور، ضدعفوني كننده و التيام دهندة زخمها و جراحات، مقوي سينه، حلال،شستشودهنده و مسهل است.آقطي در موارد التهابات داخلي، بيماريهاي كليه و مجاري ادرار، مثانه، سنگكليه، عفونتهاي مجاري تنفس، نقرس، تب، برونشيت، ذاتالجنب، بيماريهاينزلهاي دستگاه تنفس، استسقاء، سرماخوردگيها، براي احتباس ادرار، خيز عمومي،سرفه و بهعنوان معرق در گريپ، آنفلوانزا، و تبهاي دانهاي در استعمال داخلي مورداستفاده قرار ميگيرد. در استعمال خارجي از آقطي در موارد سيفليس، رماتيسم، مسكن دردهايبواسيري، التيام دهندة زخمها، رفع اگزماء و باد سرخ (جوشاندة گلهاي خشك شدةگياه بهصورت كمپرس). رفع ورم ملتحمه و التهاب مزمن كرة چشم (لوسيونهايحاصل از جوشاندة گلهاي آقطي)، خيز عمومي بدن و تومورهاي سرد و زخمهاييغانقرايائي و زخمهاي عادي و ورم سطحي بدن و سوختگيها (جوشاندة گلهايآقطي)، درمان لك و پيس مورد استفاده قرار ميگيرد. از پوست تازه و له شدة پس از جوشاندن پمادي با پيه خوك تهيه ميكردهاند كهبراي رفع كچلي بهكار ميرفته است.گرد برگهاي خشك شده آن اگر استنشاق شود از خون آمدن بيني در رعافبهسرعت جلوگيري ميكند.دم كردة 30 تا 35 گرم گلهاي خشك شدة آقطي در يك ليتر آب جوش پس ازگذراندن از صافي و افزودن شكر در صورت ابتلاء به التهاب مجاري تنفسي، زكام وتعريق از اين دم كرده بنوشيد.جوشاندة 15 گرم برگ تازة آقطي در يك ليتر آب به مقدار يك فنجان كوچكصبحها ناشتا بهعنوان ادرارآور بنوشيد.به شكل تيزان 1 ـ 2 قاشق غذاخوري از گلها را در يك ليتر آب جوشان ريخته وبگذاريد بماند براي حالات تب، عموماً سرماخوردگيها، آنفلوانزا و روماتيسم، و احتباس ادرار، خيز عمومي، گريپ، نقرس، تبهاي دانهاي نتايج مطلوب داشته است.دم كردة غليظ آقطي براي جلوگيري از پيشرفت بيماريهاي مانند برونشيت،ذاتالجنب، آنژين و... بهكار ميرود و منجر به بهبودي بيمار ميگردد.ميوة آقطي اثرات ملين، مسهل، مدر است و در رفع دردهاي رماتيسمي واستسقاء توصيه شده است.جوشاندة 40 ـ 20 گرم پوست ساقة گياه، برگ و يا ميوة آن در يك ليتر آب يا شير به عنوان مسهل مصرف ميشود.جوشاندة گلهاي اين گياه در استعمال خارجي به صورت كمپرس در رفعاگزماء وباد سرخ اثر بسيار خوبي دارد.بهعلت مدر بودن در بيماريهاي كليه و مجاري ادرار، مثانه، سنگ كليه ميتوان مصرف نمود.
لیش...
ما را در سایت لیش دنبال می کنید
برچسب : نویسنده : فلاحتگر lish بازدید : 459 تاريخ : جمعه 12 خرداد 1385 ساعت: 20:51