مورد

نام علمی: Myrtus Communis L .

از خانواده‌ی‌                 Myrtaceae      

نام  انگليسي: ‌Myrtle

نام‌هاي‌ رايج‌: مورت، آس، آسا، زنْدْ، عمار، نوفام، مرْسين، آس‌بستاني، فنطوس، مرْسنين، مدس، اردو، هبْلاس، هولاس، هدسي، حمْبْلاش، قمام، تخم‌ يادانه‌ی آن‌ را حب‌ الآس‌ و به‌ انگليسي ‌Myrthe berries می‌گویند.

درختچه‌ی‌ كوچكي‌ به‌ ارتفاع‌ 1 ـ 3 متر است. برگ‌هايي‌ هميشه‌ سبز، پايا،متقابل، بيضوي، ساده، نوك‌ تيز، به‌ رنگ‌ سبز تيره‌ و بسيار زيبا دارد. گل‌ها منفردو به ‌رنگ‌ سفيد و بوي‌ مخصوص‌ كه‌ در ارديبهشت‌ تا تير ظاهر مي‌گردد. ميوه‌ی آن‌بيضوي ‌يا مدور، سياه‌ مايل‌ به‌ آبي‌ است‌ و داراي‌ طعمي‌ گس‌ و رزيني‌ است. روي‌ساقه‌هاي‌ آن‌ برجستگي‌هايي‌ به نام گال‌ Gall وجود دارد كه‌ از نظر دارويي‌ مورد توجّه‌ است.

تركيبات‌ شيميايي‌: درخت‌ مورد داراي‌ اسانس‌ فرّاري‌ به نامدپانتين‌ (Depanthin) و ميرتنول‌ (Myrtenol) است‌ كه‌ بيش‌تر در برگ‌ مورد يافت مي‌شود. علاوه‌ بر اين‌مقداري‌ اسيد تانيك‌ (تانن)، اسيدهاي‌ آلي‌ و در ميوه‌ی آن‌ تانن، اسانس، رزين، مقداركمي‌ از قندها و... است. دانه‌ی‌ مورد داراي‌ چربي‌ است‌ كه‌ شامل‌ اولئين،لينولئين‌ و... مي‌باشد.

قسمت‌ مورد استفاده‌ی ‌مورد برگ‌ و ميوه‌ و گاهي‌ نيز برجستگي‌هاي‌ روي‌ ساقه‌ (گال) می‌باشد.

خواصّ‌ و اثرات‌ داروئي‌: طبع‌ مورد سرد و خشك‌ است.

مورد داراي‌ خواصّ‌قابض، ضدّ عفوني‌ كننده، تونيك‌ قلب، نشاط ‌آور، مُحلّل، التيام ‌بخش، بادشكن‌ و مُسكّن،آنتي‌ بيوتيك، اشتها آور، قاعده ‌آور، دافع‌ كرم، مقوّي‌ معده‌ است. در مصارف‌داخلي‌ بيش‌تر براي‌ بيماري‌هاي تنفسي‌ از قبيل‌ برونشيت‌ و سرفه‌هاي‌ شديد اثرات‌مفيدي‌ دارد. فاصله‌ی‌ سرفه‌ها را زياد مي‌كند و به‌ عنوان‌ ضدّ سرفه‌ مصرف‌ مي‌شود.موجب‌ تسهيل‌ خروج‌ خلط‌ مي‌شود. در موارد ناراحتي‌هاي‌ مغزي‌ به ويژه‌ صرع، براي‌سوءهاضمه، بيماري‌هاي معدي‌ و كبدي‌ تجويز مي‌شود.

اسانس‌ روغني‌ برگ‌هاي‌ مورد ضدّ عفوني‌ كننده‌ است‌ و براي‌ بيماري‌هاي‌مفصلي‌ به‌ صورت‌ ماليدن‌ در موارد رماتيسم‌ مفيد است. ميوه‌ی‌ مورد درموارد اسهال‌هاي‌ ساده‌ و اسهال‌ خوني‌ و براي‌ التيام‌ خون‌روي، ضعف‌ عمل‌ دستگاه‌هضم، ترشّحات‌ زنانگي‌ نافع‌ است.

در موارد خفقان، درد چشم‌ و گوش‌ و درد دندان، سردرد، سرگيجه‌ و انگلتنیا مصرف‌ مي‌شود.

به‌ شكل‌ ضماد براي‌ رفع‌ دردهاي‌ بلغمي‌ و صفراوي‌ شديد (ضماد دانه‌هاي‌پخته‌ و گذاردن‌ آن‌ با سرکه بر سر) سرگيجه‌ی حادث‌ از ضربه‌ی‌ شديد (ضمادبرگ‌ با روغن‌ گل‌ سرخ‌ و زرده‌ی‌ تخم‌ مرغ) سستي‌ مفاصل، سياه‌كردن‌ مو و تقويت‌ مو (ضماد پخته‌ی‌ تخم‌ با برگ) بواسير (ضماد برگ‌ يا دود برگ)استفاده‌ به ‌عمل‌ مي‌آيد. ضماد برگ‌ آن‌ هم  چنين‌ مُسكّن‌ ورم‌هاي‌ گرم، جراحت‌ها، مخملك، داخس‌يا عقربك‌ مي‌باشد.

از تخم‌ مورد جهت‌ دفع‌ سموم، خون‌ريزي‌ زياد قاعدگي، ناراحتي‌هاي‌سوداوي‌ و معدي، سوزش‌ مجراي‌ ادرار و زخم‌ مثانه‌ استفاده‌ مي‌شود.

دم‌ كرده‌ی تخم‌ آن‌ قاطع‌ اسهال‌هاي‌ مزمن‌ است. ضماد ميوه‌ی‌ پخته‌ی‌آن‌ با سركه‌ی رقيق‌ جهت‌ رفع‌ سستي‌ مفاصل‌ مفيد است.

در استعمال‌ خارجي‌ خاصيت‌ ضدّ عفوني‌ كنندگي‌ دارد و براي‌ رفع‌  ناراحتي‌هاي‌ مخاط‌ دهان، شست‌ و شوي‌ دهان‌ درموارد برفك، به‌ صورت‌ غرغره‌ و كمپرس‌ دم‌ كرده‌ی‌ آن‌ براي‌ تسكين‌ دردهاي‌مفاصل، تسكين‌ درد استخوان‌ شكسته‌ و تسريع‌ در جوش‌ خوردن‌ مو و جلوگيري‌ از ريزش‌مو بسيار مفيد است.

دانه‌ی‌ آن‌ داراي‌ طعمي‌ گس، كمي‌ تلخ‌ و شيرين‌ است.

خوردن‌ گرد مورد به‌ مقدار 5 گرم‌ قبل‌ از غذا مقوّي‌ معده‌است.

مقدار دم‌ كرده‌ی‌ مورد 25 گرم‌ در هزار برگ‌ و به‌ مقدارمصرف‌ 2 ـ 3 فنجان‌ در روز استفاده‌ مي‌كنند.

ضماد برگ‌ آن‌ رافع‌ ورم‌ بيضه‌ است.

ميوه‌ی مورد براي‌ درمان‌ بيماري‌هاي دستگاه‌ تنفس‌ و سرفه‌در مجاري‌ ادرار به‌ كار مي‌رود.