مرزنگوش‌ وحشي

نام علمی: Origanum Vulgare L .

از خانواده‌ی نعناع‌         Labiatae

نام  انگليسي: ‌Marjoram , Wild Marjoram , Oregano

نام‌هاي‌ رايج‌: آويشن‌ كوهي، پونه‌ كوهي، فودنج‌ جبلي.

مرزنگوش‌ وحشي‌ گياهي‌ است‌ پاياكه‌ بين‌ 30 تا 90 سانتي‌متر رشد مي‌كند و برگ‌ها متقابل، از نظر اندازه‌ متغير ودر پايين‌ بسيار بزرگ‌تر است. اما هر چه‌ به ‌طرف‌ رأس گیاه مي‌رود كوچك‌تر شده‌ وبه‌ شكل‌ تخم‌ مرغي‌ يا بيضوي‌ در مي‌آيد. حاشيه‌ی برگ‌ها صاف‌ يا كنگره‌اي‌ است. گل‌هابه‌ طول‌ 4 ـ 7 ميلي‌متر به‌ رنگ‌ صورتي‌ يا سرخ‌ به‌ شکل خوشه‌ی افشان‌ روي‌ شاخه‌هاقرار دارد. زمان‌ گل‌ دادن‌ بين‌ تير تا شهريور است. تمام ‌قسمت‌هاي گياه‌ بوي‌مطبوع‌ معطّري‌ شبيه‌ آويشن‌ دارد.

مرزنگوش‌ وحشي‌ حاوي‌ تانن، صمغ، اسانس‌روغني‌ فرّار، مادّه‌ی تلخ، مقاديري‌ تيمول، گلوكوزيد و سابونوزيد است.

قسمت‌هاي مورد استفاده‌ی مرزنگوش‌ وحشي‌ سر شاخه‌هاي‌ گل‌دارآن‌ است‌ كه‌ گياه‌ گل‌دار را پس‌ از جمع‌آوري‌ كردن‌ در سايه‌ در حرارت‌ کم‌تر از35 درجه‌ی‌ سانتي‌گراد مي‌خشكانند.

خواصّ‌ و اثرات‌ دارويي‌: طبع‌ مرزنگوش‌ وحشي‌ گرم‌ و خشك‌ است.

مرزنگوش‌ وحشي‌ داراي‌ خواصّ‌ مقوّي‌معده‌ و بادشكن، مُعرّق، ضدّ تشنج، خلط ‌آور، مُسكّن‌ سرفه، ضدّ اسهال‌ و ضدّالتهاب، مقوّي‌ عمومي، تنظيم ‌كنندگي ‌قاعدگي، ادرار آور، ضدّ عفوني‌ كننده‌ی‌مجاري‌ تنفسي‌ است‌ و براي‌ اسانس‌ آن‌ اثر التيام‌ دهنده‌ی‌ خون‌ و تصفیه کننده‌یخون‌ قائل‌ هستند.

 مرزنگوش‌ وحشي‌ درموارد سوءهاضمه، عفونت‌هاي‌ مجاري‌ تنفسي، كورك‌ و آبسه، سرفه، نزله‌هاي‌ مزمن، آسم‌مرطوب، زردي، درد گلو، دردهاي‌ عصبي، آب ‌آوردن‌ انساج، تأخير حالت‌ قاعدگي، دردهاي‌ماهانه‌ زنان، ضدّ عفوني‌ كننده، خلط ‌آور، ضدّ تشنّج‌ و استسقا به‌ كار مي‌رود.

دم‌ كرده‌ی 2 قاشق‌ غذاخوري‌ سر شاخه‌هاي‌ خرد شده‌ی‌ گياه‌ در نيم‌ليتر آب‌ جوش‌ در درمان‌ سياه‌ سرفه‌ و ساير سرفه‌ها و اسهال‌ به‌ كار مي‌برند.

از دم‌كرده‌ی فوق‌الذكر به‌ شكل‌ غرغره‌ براي‌ رفع‌ التهاب‌ دهان‌ وگلو و به‌ شكل‌ ماليدني‌ براي‌ زخم‌ها به‌ كار مي‌رود.

براي‌ رفع‌ سنگيني‌ معده، نفخ‌ و ناراحتي‌هاي‌ كبدي‌ توصيه‌ مي‌شود.

در موارد بي‌اشتهائي، ناراحتي‌هاي‌ هاضمه‌ يا صفراوي‌ مؤثّر است. دراستعمال ‌خارجي‌ از اسانس‌ آن‌ به‌ صورت‌ پماد براي‌ ضدّ عفوني‌ كردن‌ زخم‌ها و درتسكين‌ رماتيسم‌ و دندان‌ درد و گوش‌ درد در استعمال‌ موضعي‌ آن‌ مصرف‌ دارد.

از دم‌ كرده‌ی 10 تا 20 گرم‌ سر شاخه‌هاي‌ گل‌دار به‌ مدّت‌ 10 دقيقه‌در يك‌ ليتر آب‌ جوش‌ پس‌ از صاف‌ كردن‌ و با عسل‌ شيرين‌ كردن‌ براي‌درمان‌ بيماري‌هاي دستگاه ‌تنفسي، به‌ عنوان‌ صاف کننده‌ی خون‌ و نيز براي‌ تسهيل‌هضم‌ و تسكين‌ دردهای ماهانه، روزانه‌ سه‌ فنجان‌ تناول‌ نمایید.

جوشانده‌ی 20 تا 30 گرم‌ سر شاخه‌هاي‌ گل‌دار آن‌ در يك‌ ليتر آب‌ رابا عسل‌ شيرين‌ كنيد. خوردن‌ 3 تا 4 فنجان‌ از اين‌ محلول‌ بين‌ غذاها براي‌بيماران‌ مبتلا به ‌تنگي‌ نفس‌ توصيه‌ شده‌ است.